|
Kees: Leden van de jury, dames en heren, lieveling, poepeltjes
en moeder! Twaalf jaar geleden ontvingen Wim de Bie en ik deze prijs der
Televisiekritiek 1973/1974...
|
Kritiek staat hier nog geschreven als CRITIQUE. |
Prijs der Televisiekritiek 1973/1974, uitgereikt aan Wim de Bie en Kees van
Kooten. Dat wordt hier nog gespeld met twee O's. Toen heette dit nog niet eens
Nipkowschijf en was dit een enorme bezienswaardigheid. Wij woonden toen nog niet
in losstaande villa's maar elk in een eenvoudig straatje en ik herinner mij nog
wel wat een commotie dat gaf in de buurt en hoe het de hele dag een komen en
gaan was van mensen die vroegen of ze 'dat Ding' even mochten zien, even vasthouden,
even aanraken...
|
Ik kwam op het laatst nergens meer toe en toen heb ik er een half jaar lang elke avond van zeven tot acht mee voor het raam gezeten (wij woonden in een benedenhuisje maar
ook d t vonden de mensen al prachtig! Wim de Bie had precies zo'n schijf en jij had
hem toch om je hals?
|
Wim: Ja. ik woonde vierhoog, dus ik droeg hem aan een ketting mijn hals, maar
dan elke keer moest je overhemd weer open omdat mensen het wonder van de Schijf
wilden zien.. Je kunt je dat nu niet meer voorstellen, maar het ook iets heel
bijzonders... Kijk: de ronde vorm kenden de mensen natuurlijk al, in 1974, maar
het waren vooral de maat en het materiaal van de Nipkowschijf die fascineerden...
Men kende de rijksdaalder en het 45-toerenplaatje, maar daartussen zat eigenlijk
niets aan schijven... En dan ging dus nog het verhaal dat deze schijf van zilver was.
|
Kees: Wij hielden dat ook vol, maar wij kunnen u nu wel vertellen dat het
zilverwaarmerk op die schijf uit 1974 ontbreekt en dit waarschijnlijk blank staal is.
|
Maar de schijf die wij in 1977 ontvingen, was w l van Zilver! Hij heette niet alleen
de Zilveren Nipkowschijf, maar het zilvermerk staat er ook op en u herinnert zich
ongetwijfeld die enorme mensenmassa op De Dam, toen wij daar in die Open Koets
stapten voor een onvergetelijke rondrit, waarbij wij onszelf voortdurend voorhielden
dat de belangstelling slechts voor de helft onze persoontjes gold en voor de andere
helft dat Wonderlijke Voorwerp..
|
Wim: Wel, wij zijn inmiddels acht jaar verder en de vorm, het formaat en de
glans van die Nipkowschijf zijn inmiddels z gemeengoed geworden, kijk maar naar het
hele verschijnsel Compact Disc, dat er voor die Nipkowschijf, eerlijk is eerlijk,
niemand meer de straat op komt... Daarom is het een uitstekende gedachte van de
Stichting Nipkow geweest om haar schijf nieuw leven in te blazen door hem ietsje
anders te noemen en hem er ietsjes anders te doen uitzien. De Ere-Nipkowschijf.
Tja en aan wie kun je die beter geven dan aan Van Kooten en De Bie? Beetje aan het
eind van hun carri re, niet zo jong meer, een soort Ivens-effect... Laten wie die
nog eens wat geven, straks zijn ze dood en dan is het te laat...
|
Kees: Het is dus in allerlei opzichten heel verstandig en volkomen terecht
wat hier gebeurt, maar kijken wij bijvoorbeeld naar de Filmwereld, denk aan de
prijzen die er worden uitgereikt tijdens de Utrechtse filmdagen, dan staat dat
prijzenwezen binnen de televisie nog maar in de kinderschoenen. Daar worden
zeventien gouden Kalveren uitgereikt, de Gouden Lessenaar, de Zilveren Klapper,
de Blikken Trommel; iedereen die iets met film doe en er niet met productiegeld
vandoor is, krijgt een prijs en zo hoort het ook! Het is toch te gek dat overal de
prijzen omhoog gaan behalve binnen de televisie!
|
Wim: Ten eerste moet elke Eervolle Vermelding k een schijf krijgen.
Achterwerk in de Kast had toch op zijn minst een Bronzen Nipkowschijf kunnen
krijgen? Wat kost dat nou? Als iedereen hier n sateetje minder eet dan kun je
minstens tien programmamakers gelukkig maken met een tastbaar schijfje. En dat
h eft geen zilver te zijn!
|
Kees: Dat was onze eerste Nipkowschijf ook niet.
|
Wim: Ach welnee! Neem nu die spreekwoordelijke medewerkers achter de
schermen van een bekroond programma: waarom krijg die niet automatisch een koperen
schijfje?
|
Kees: Nu moeten wij weer zeggen dat de helft van onze schijven eigenlijk
bestemd is voor grimeur Arjen van der Grijn, cameraman Paul van den Bos,
geluidsman Roel Bazen, producente Maud Keus, cutter Ot Louw van Het Materiaal bv,
video-editor At Buursema en directeur sportief Jop Pannekoek... We doen het graag,
daar niet van, maar strikt beschouwd is dat onze t k helemaal niet en veel
wijzer worden die mensen daar niet van. Ja, ik werd ook bekroond. O, ja?
Laat dan je schijfje eens zien? Nee, dat heb ik niet gekregen, ik werd enkel
genoemd...
|
Wim: En om aan te geven wat wij bedoelen met een uitgebreider
Nipkowschijvenpakket, hebben wij de industrieel vormgever Hans Besselaar gevraagd
of hij, uitgaande van de schijfvorm, enkele trofee n wilde ontwerpen voor een wat
bredere, minder elitaire categorie n van televisieprogramma's.
|
Kees: Wij stellen voor dat er, naast die Ere-Nipkow een speciale Klere-Nipkow
wordt uitgeloofd en dit zou hem dan kunnen zijn. (toont hoepel). Hij zou bijvoorbeeld
kunnen worden toegekend aan de presentator of -trice die in een seizoen de grootste
vari teit aan colbertjes of jurken draagt, want nog altijd wordt door het overgrote
publiek veel meer waarde gehecht aan het gedragene dan aan het gesprokene. Hoe
omschrijft Besselaar zijn ontwerp?
|
Wim: "Kleding heeft als intrinsieke eigenschap dat zij Gedragen wil worden,
kleren willen worden aangehad. Men draagt, men heeft aan. Iets zit of iets staat.
Daarom ging ik bij het ontwerp van de Klere-Nipkow uit van draad - de wezenlijke
textiele essentie, en verwijst deze trofee speels naar de Nieuwe Kleren van de
Keizer-filosofie; de betere kijker kijkt er dwars doorheen."
|
Kees: Met wat er allemaal op stapel staat aan actualiteitenrubrieken, zal
de jury niet langer om een aparte Nipkowschijf in deze categorie heen kunnen.
Dat zou deze trofee kunnen worden (toont pannendeksel) : voor de meest
onthullende televisiejournalistiek wordt de Wipkowschijf ingesteld. En wat
zegt Besselaar hiervan?
|
Wim: "Deze schijf symboliseert de deksel zoals die hopelijk van menige
pan wordt gelicht om de kijker te tonen wat er in allerlei keukens wordt
klaargebrouwen; een goede actualiteitenrubriek maakt van de kijker een
pottenkijker. Ik had ook een tegel kunnen nemen als vormconcept, denk aan het
begrip Tegels Lichten van H.J.A. Hofland, maar ik koos met opzet, dicht bij
de schijf blijvend, deze dekselse vorm."
|
Kees: Het is een goede zaak dat de Nipkowjury al die jaren naar
kwaliteit en oorspronkelijkheid en integriteit heeft gekeken, maar de mensen
zien nu eenmaal liever rotzooi en wordt het nu niet eens tijd dat die grootste
rotzooimaker bekroond wordt? Met andere woorden: welke omroep steekt de meeste
tonnen modder in zijn programma's? Zo kwam Besselaar tot deze verbeelding (toont
deksel vuilnisemmer) van de door ons voorgestelde Shitkowschijf en hij zegt er over:
|
Wim: "Bij de vormgeving van de Shitkowschijf heb ik mij laten leiden door
associaties met Afval in zijn meest aansprekende vorm en middels zegswijzen als
'of je een emmer leeggooit' en 'zet maar aan de stoeprand' kwam ik uit op een
schijf die in de verte refereert aan de ouderwetse vuilnisbak."
|
Kees: Zoals het menselijk lichaam voor 90% uit water bestaat, bestaat
televisie voor 80% uit wegwerpmuziek en wij vroegen Besselaar een schijf te
ontwerpen die kan worden toegekend aan het meest onbenullige muziekprogramma. Dat
resulteerde in deze Clipkowschijf (toont frisbee).
|
Wim: "Voor de visualisering van het wegwerpkarakter heb ik gezocht naar eens
schijfformaat dat exact het midden houdt tussen de vroegere 45-toerenplaat en
de huidige elpee. Ik heb deze Clipkowschijf met opzet groter gemaakt dan de
huidige compact disc, omdat hij anders te veel zou lijken op de ouderwetse
Nipkowschijf. Bij de vorm en materiaalkeuze heb ik mij ge nspireerd op de
Amerikaanse Frisbee, waarvan wegwerpen immers het wezen vormt."
|
Kees: We moeten weg hoor.
|
Wim: Ja. Nou, nog even snel dan.
|
Dit stellen wij voor als prijs voor het programma waarin het meest een
zelfbespiegeling en diepgravende analyse wordt gedaan, waarin mensen er,
aangemoedigd door de presentator, alles uitgooien.
|
Kees: Flipkow-schijf....
|
Wij beseffen dames en heren, dat er voor ons, met deze Nipkow Ereschijf, een
einde is gekomen aan een droom die al veel te lang geduurd heeft. Wij zijn vooral
zo blij met die Nipkow Ereschijf, omdat er hiermee een ontzettende last van onze
schouders is gevallen.
|
Hoe was het immers - we hadden de Nipkow al twee keer gekregen en we deden elk
jaar zo verschrikkelijk ons best omdat we in ons achterhoofd dachten - je weet
maar nooit, misschien krijgen we hem nog een derde keer - Maar nu met die Ere
Schijf, is het duidelijk dat we definitief uit de markt zijn geprezen. Dit was
het dus. En een Televizierring zit er voor ons ook niet in, dus eindelijk
kunnen wij ook eens wat minder serieus te werk gaan - het doet er niet zoveel
meer toe!
|
Wim: Er komt nu voor ons een periode dat wij het wat kalmer aan kunnen
doen, eens wat meer aandacht aan onze kleding kunnen gaan besteden, eens een
zangeresje in onze programma's kunnen laten opdraven, k eens een keer leuk
kunnen doen in een panel, dat wij op de titelrol ook eens gewoon kunnen
zeggen van wie we onze pakken hebben gekregen, eh...
|
Kees: Dat wij k eens aan Priv kunnen vertellen hoe wij zo slank
blijven, dat we misschien eens een captainschap bij Sterrenslag kunnen vervullen,
k eens een lekker doorzakken met Wim Bosboom en Henk Molenberg, eens een keertje
in de jury van de playbackshow zitten en kinderen het hoofd op hol brengen door
te zeggen dat ze zeker in het Vak moeten doorgaan,... eh...
|
Wim: Dat wij nu k eens een paar danseressen in de billen kunnen knijpen
in de Jonge Haan, eens een gastrolletje in Zeg 'ns Aaaa kunnen doen, eh... noem
maar op. Allemaal dingen doen die er niet meer toe doen, omdat wij toch nooit meer
bekroond hoeven te worden... En die tweede televisiejeugd van ons begint nu al,
want ik moet nu weg om een slokje te eten met Karel Prior, de Abt van Slot Zeist...
|
Kees: En ik zit vanavond in Praatpark voor een gesprek onder drie ogen
met Gerrit den Braber.
|
Wij danken u, jury, dat u ons deze Vrijheid heeft willen geven!
|