En dan is het zomer, en dan komt het blad Onze Taal met een artikel waarin 'de invloed van Van Kooten en De Bie op het Nederlands' wordt uiteengezet, en dan meldt auteur Ewoud Sanders in hetzelfde artikel dat hij voornemens is dit najaar een boek uit te laten geven over hetzelfde onderwerp, en dan is het ineens toch wel erg verleidelijk om het stukje waarin al dit belangwekkends wordt uiteengezet te laten beginnen met een adembenemende zin waarin al die vondsten van Kees van Kooten en Wim de Bie zijn vervat, en dan blijkt het plots niet mee te vallen om regelneef en dr. Clavan en positivo en oudere jongere en wethouder Hekking en krasse knarren en doemdenken en Koos Koets en vrije jongens met elkaar in verband te brengen zonder dat het piept en schuurt en botst (om het nog maar even helemaal niet te hebben over het door kritisch AVRO-lid Cor van der Laak gebezigde 'En wel hierom').   Maar goed, het is dus zomer, en deze toptien van Van Kooten en De Bie-woorden staat dus echt in Onze Taal. Sanders heeft de elektronische archieven van een heleboel dag- en weekbladen nagevlooid en is aldus gekomen tot een woordenlijst die niet echt wereldschokkend is. De uitleg die de schrijver erbij verschaft mag wel weer bijzonder aardig heten, zodat zijn boek met beschaafd reikhalzen kan worden afgewacht.   'In totaal voegden Van Kooten en De Bie de afgelopen decennia zeker veertig woorden en uitdrukkingen aan de algemene spreektaal toe', schrijft Sanders, 'vooral via hun televisieprogramma's, maar tevens via hun boeken, platen en bescheurkalenders.' Hij noemt dit 'ook historisch gezien' een 'unieke prestatie', een opmerking die hij niet met bewijs staaft, maar wel schraagt door de toevoeging dat Van Kooten en De Bie 'een feilloos gevoel hebben voor trends, waar ze vervolgens op een spraakmakende manier de draak mee steken'.   Maar, geeft Sanders ook toe, dat alleen zou nooit genoeg zijn geweest voor het verklaren van de vooraanstaande rol die het tv-duo jarenlang heeft gespeeld bij de totstandkoming van nieuwe woorden en uitdrukkingen. Belangrijker was dat hun verzinsels 'vrijwel onmiddellijk werden geadopteerd door de jeugd en door journalisten, schrijvers, politici en wetenschappers. Ze gingen een eigen leven leiden en lokten reacties uit.'   Zo is het gekomen dat een in 1997 te Almelo geopende coffeeshop Jemig de Pemig Mozes Kriebel ging heten, naar de stopwoorden van Van Kootens blowende creatie Koos Koets. Het ministerie van Binnenlandse Zaken noemde in 1993 een rapport Kwaliteit voor krasse knarren. De Universiteit Utrecht bracht onder de titel "Mag ik dr. Clavan even?" een lijst uit met te raadplegen wetenschappers.   Wie wil weten wanneer bepaalde termen ontstonden, kan ook bij Sanders terecht. 'Regelneef' is van 28 januari 1977, 'oudere jongeren' blijkt te dateren van 25 februari 1990, 'doemdenken' van 2 maart 1980 en 'vrije jongens' van 28 september 1980. Dat jaar, 1980, moet sowieso een vruchtbaar seizoen zijn geweest, want ook Koos Koets verscheen toen (2 april) voor het eerst op televisie. [Hier worden een paar foutjes gemaakt. 28 januari 1977 moet 28 april 1977 zijn. "Oudere jongere" wordt voor het eerst gebruikt op 10 november 1985 en Koos Koets maakte zijn debuut op 23 december 1984 (Redactie Simpelsite)]   Dat is dus ook een van die aardige kanten van Sanders' studie. Dat je eraan af kunt zien wanneer Van Kooten en De Bie kennelijk in topvorm staken.

 

Terug naar Bibliografie