Jemig de pemig, doemdenken, vrije jongens en wel hierom. Het tv-duo Kees van Kooten en Wim de Bie voegde de afgelopen decennia zeker veertig woorden en uitdrukkingen toe aan de Nederlandse taal. Een unieke prestatie - ook historisch gezien - vindt onderzoeker en journalist Ewoud Sanders.   Voor het maandblad Onze Taal van het gelijknamige genootschap onderzocht hij de invloed die de twee op het moderne Nederlands hebben gehad. En die blijkt niet gering, beaamt ook directeur Peter Smulders van het genootschap. "Er zijn meerdere tv-persoonlijkheden en cabaretiers die begrippen en uitdrukkingen aan onze taal hebben toegevoegd die nu heel gangbaar zijn. Bijvoorbeeld Wim T. Schippers (bal gehakt, reeds), Paul de Leeuw (hallo Boppers), Pipo de Clown (dag vogels, dag bloemen, dag kinderen), Toon Hermans (leg neer die bal) en Sjef van Oekel (ik word niet goed). Maar Van Kooten en De Bie blijken de enigen die er wel veertig hebben uitgevonden.'   Sanders spitte na het afscheid van Van Kooten en De Bie dit voorjaar de bestanden van dag- en weekbladen en persbureaus door. Uit de honderden miljoenen woorden die hij tegenkwam destilleerde hij dus veertig typische 'Koot & Bie-uitdrukkingen'. Oudere jongere, regelneef, krasse knarren, mozes kriebel. Hoe komt het dat juist dit duo zo'n invloed heeft gehad?   Smulders: "Je had de bescheurkalenders en de boeken. Daarnaast waren ze niet alleen jarenlang wekelijks op tv, ze waren vooral populair bij een intellectuele bovenlaag. Schrijvers, journalisten, mensen in de frontlinie van de berichtgeving. Zij verspreidden op hun beurt de gezegden weer onder een bredere bevolkingsgroep. Verder moet niet vergeten worden dat Van Kooten en De Bie ook honderden uitdrukkingen hebben bedacht die het niet haalden: demonstructie en kneukfilm bijvoorbeeld.'   In de visie van Smulders is vooral Van Kooten de creatieve man die het kruisen van woorden tot kunst verhief. Soms welde er spontaan iets op, in het geval van doemdenken ging hij er uitgebreid voor zitten. Een unieke prestatie van hem die, en dat klinkt wat minder elegant, door de heersende komkommertijd uitgebreid in de belangstelling staat, vindt Smulders. De twee bedenkers zelf waren gisteren niet voor commentaar op hun prestatie bereikbaar.

 

Terug naar Bibliografie